Dünya çapında altı milyon kişide bir görülen Rh boş kan grubu, tıp dünyasında “altın kan” olarak biliniyor. Bu kadar nadir olması hem taşıyıcıları hem de bilim adamlarını zorluyor. Ancak son yıllarda gen düzenleme teknolojilerinde yaşanan gelişmeler, bu özel kanın laboratuvar ortamında üretilebilmesi için umut veriyor.
HERHANGİ BİR KAN GRUBUNDAN NAKİL ALAMAZLAR
BBC'nin haberine göre şu ana kadar sadece 50 kişide Rh null kan grubu tespit edildi. Bu gruptaki kişiler herhangi bir kan grubundan transfüzyon alamadıkları için ciddi yaralanma veya ameliyat riski altındadırlar. Uzmanlar bu kişilerin kanlarının dondurulmasını öneriyor.
“Altın kan” sadece nadir olması nedeniyle değil aynı zamanda tıbbi araştırmalardaki potansiyeli nedeniyle de değerlidir. Rh değeri olmayan kan, bağışıklık sistemiyle evrensel olarak uyumlu olduğu düşünülen tek kan grubu olarak kabul edilir. Çünkü bu gruptaki bireylerin kırmızı kan hücrelerinde Rh antijeni mevcut değildir.
BİLİM ADAMLARI ÇALIŞMALAR YAPIYOR
Bilim insanları bu eşsiz kanın yapısını çözüp laboratuvar ortamında çoğaltmak için çalışıyor. İngiltere'deki Bristol Üniversitesi'nden Prof. Ash Toye'nin ekibi 2018 yılında Rh null benzeri hücreler üretmeyi başardı. Crispr-Cas9 teknolojisiyle beş ana kan grubuna ait genler kapatılarak neredeyse tüm kan gruplarıyla uyumlu yapay kırmızı kan hücreleri geliştirildi.
Benzer araştırmalar ABD, Kanada ve İspanya'da da sürüyor. Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Versiti Kan Araştırma Enstitüsü, kök hücrelerden Rh içermeyen kan üretmeyi başardı. Kanada'daki Laval Üniversitesi, A-pozitif donörlerden elde edilen hücrelerde genetik silme yoluyla O Rh boş kan yaratmaya çalışıyor.
Bilim adamları Rh null'un genetik kökeninin RHAG adı verilen proteindeki bir mutasyona dayandığını söylüyor. Bu mutasyon, kırmızı kan hücrelerinin yüzeyinde Rh antijenlerinin oluşumunu engeller.
Laboratuvarda üretilen “altın kan” henüz klinik kullanıma hazır olmasa da, araştırmanın başarılı olması durumunda tıp dünyasında kan nakli sisteminde devrim niteliğinde bir dönem başlatabileceği iddia ediliyor.